W przypadku rezerw utworzonych na pokrycie wierzytelności z tytułu wymagalnych a nieściągalnych kredytów (pożyczek) lub udzielonych przez bank po 1.1.1997 r. gwarancji (poręczeń) spłaty kredytów i pożyczek, tj. rezerw, o których mowa w art. 16 ust. 1 pkt 26 lit. a) tiret pierwsze i lit. b) PDOPrU, uprawdopodobnienie nieściągalności należności zachodzi (art. 16 ust. 2a pkt 2 PDOPrU), jeżeli:

– 1) dłużnik zmarł, został wykreślony z ewidencji działalności gospodarczej, postawiony w stan likwidacji lub została ogłoszonajego upadłość, albo

– 2) na wniosek dłużnika wszczęte zostało postępowanie ugodowe w rozumieniu przepisów o restrukturyzacji finansowej przedsiębiorstw i banków albo postępowanie układowe w rozumieniu przepisów o postępowaniu układowym, lub

– 3) opóźnienie w spłacie kredytu (pożyczki) lub odsetek przekracza 6 miesięcy, a ponadto:

– a) wierzytelność jest kwestionowana przez dłużnika na drodze powództwa sądowego, albo

– b) wierzytelność została skierowana na drogę postępowania egzekucyjnego, albo

– c) miejsce pobytu dłużnika jest nieznane i nie został ujawniony jego majątek mimo podjęcia przez wierzyciela działań zmierzających do ustalenia tego miejsca i majątku.

Należy zauważyć, że choć w art. 16 ust. 1 pkt 26 PDOPrU uregulowana jest kwestia rezerw na pokrycie wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona, to jedynie w przypadku art. 16 ust. 1 pkt 26 lit. a) tiret pierwsze i lit. b) ustawa przewiduje, w jakich przypadkach to uprawdopodobnienie uważa się za dokonane. W pozostałych przypadkach określonych w art. 16 ust. 1 pkt 26 i ust. 3e PDOPrU, tj. w przypadkach utworzenia rezerw na pokrycie kredytów (pożyczek) lub gwarancji (poręczeń) spłaty kredytów (pożyczek) zakwalifikowanych do kategorii wątpliwych lub straconych, ustawodawca nie precyzuje, kiedy nieściągalność wierzytelności uznaje się za uprawdopodobnioną. Jednakże cytowane już rozporządzenie MF z 10.12.2001 r. w sprawie zasad tworzenia rezerw na ryzyko związane z działalnością banków prezentuje szczegółowe kryteria klasyfikacji ekspozycji kredytowych, w tym do kategorii wątpliwych i straconych. Spełnienie tych kryteriów należy uznać za wystarczające w świetle PDOPrU do uznania rezerw na pokrycie wierzytelności (w całości lub w części przewidzianej przepisami PDOPrU) za stanowiące koszty uzyskania przychodów instytucji finansowych. Wymogu uprawdopodabniania nieściągalności wierzytelności nie stosuje się również do banków, które uczestniczą w programie restrukturyzacji przeprowadzanej na podstawie odrębnych ustaw, w zakresie rezerw na wierzytelności z tytułu zakwalifikowanych do straconych kredytów (pożyczek) oraz wierzytelności z tytułu gwarancji (poręczeń) spłaty kredytów (pożyczek) – udzielonych przez bank.