Ustawodawca w ust. 1 pkt 10 lit. a) komentowanego przepisu stanowi, że nie zalicza się do kosztów uzyskania przychodów wydatków poniesionych przez podatnika na spłatę pożyczek i kredytów z wyjątkiem skapitalizowanych odsetek od tych pożyczek i kredytów.

Zgodnie z art. 720 KC, przez umowę pożyczki, dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Jak wynika z przytoczonego przepisu, umowa pożyczki polega na czasowym korzystaniu z pieniędzy lub innych rzeczy. Dla ważności tej umowy nie jest potrzebna szczególna forma, jednak umowa, która przenosi wartość równą lub wyższą od 500 zł powinna być stwierdzona pismem dla celów dowodowych.

Umowa kredytu bankowego jest umową zbliżoną do umowy pożyczki. Odnoszą się do niej jednak przepisy art. 69 i nast. PrBank. Zgodnie z nimi, przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie określoną kwotę środków pieniężnych na uzgodniony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w uzgodnionych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Umowę kredytu odróżniają od umowy pożyczki następujące cechy: 58

– kredytodawcą może być tylko bank,

– zawarcie umowy kredytu jest uzależnione od zdolności kredytowej kredytobiorcy,

– cel kredytu musi być skonkretyzowany w umowie,

– umowa kredytu jest zawsze odpłatna,

– umowa kredytu może być zawarta tylko na czas oznaczony.

Wydatki na spłatę pożyczek (kredytów) i innych zobowiązań cz. II

Udzielenie pożyczki (kredytu) jest zdarzeniem neutralnym podatkowo w tym sensie, że z jednej strony otrzymana przez pożyczkobiorcę (kredytobiorcę) pożyczka (kredyt) oraz zwrócona pożyczkodawcy (kredytodawcy) pożyczka (kredyt) nie stanowią przychodu podatkowego, a z drugiej strony wydatki na spłatę pożyczki (kredytu) poniesione przez pożyczkobiorcę (kredytobiorcę) nie stanowią dla niego kosztów uzyskania przychodów. Kosztem podatkowym są natomiast u pożyczkobiorcy (kredytobiorcy) skapitalizowane odsetki i odsetki zapłacone, które oczywiście stanowią przychód pożyczkodawcy (kredytodawcy).

Kapitalizacja odsetekjest operacją finansową mającą na celu utrzymanie realnej wartości kwoty udzielonej pożyczki lub kredytu i zapobieżenie niekorzystnemu oddziaływaniu inflacji. Efektem kapitalizacji odsetekjest powiększenie kapitału pożyczki (kredytu) o wartość skapitalizowanych odsetek. Innymi słowy operacja ta polega na przekształceniu zobowiązania z tytułu spłaty odsetek w zobowiązanie z tytułu spłaty części kapitałowej pożyczki (kredytu). Warunki i terminy przeprowadzenia kapitalizacji strony powinny uzgodnić między sobą i zawrzeć w umowie pożyczki: w przypadku udzielenia kredytu przez bank kwestie te mogą być przedmiotem wewnętrznych regulacji banku, takich jak regulaminy, zarządzenia, uchwały właściwych organów banku itp.

Na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 10 lit. b), kosztów uzyskania przychodów nie stanowią również wydatki poniesione na spłatę innych zobowiązań, w szczególności z tytułu udzielonych gwarancji i poręczeń. Gwarancja stanowi zobowiązanie podmiotu trzeciego, że w przypadku, gdy osoba, na zlecenie której gwarancja jest udzielana nie wykona ciążącego na niej zobowiązania wobec beneficjenta gwarancji, świadczenie to zostanie wykonane przez udzielającego gwarancję (podmiot trzeci).

Zgodnie z art. 876 KC, przez umowę poręczenia poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela wykonać zobowiązanie na wypadek, gdyby dłużnik zobowiązania nie wykonał. Zapłacony przez poręczyciela dług nie stanowi dla niego kosztów uzyskania przychodów, gdyż koszty spłaty długu przez poręczyciela mają charakter akcesoryjny (uboczny) w stosunku do długu głównego. Oprócz poręczenia uregulowanego w KC, prawo przewiduje również poręczenie w rozumieniu przepisów PrWeksl (art. 30 i nast.). Ma ono zastosowanie w przypadku udzielenia poręczenia na wekslu. Według art. 32 PrWeksl, poręczyciel odpowiada tak samo jak ten, za kogo poręczył. Istotne jest to, że, co do zasady, jego zobowiązanie jest ważne, mimo że zobowiązanie osoby, za którą poręczył, jest nieważne.