– 1. Amortyzacji podlegają, z zastrzeżeniem art. 16c, nabyte, nadające się do gospodarczego wykorzystania w dniu przyjęcia do używania:

– 1) spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego,

– 2) spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego,

– 3) prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej,

– 4) autorskie lub pokrewne prawa majątkowe,

– 5) licencje,

– 6) prawa do: wynalazków, patentów, znaków towarowych, wzorów użytkowych, wzorów zdobniczych,

– 7) wartość stanowiącą równowartość uzyskanych informacji związanych z wiedzą w dziedzinie przemysłowej, handlowej, naukowej lub organizacyjnej (know-how) o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok, wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo oddane przez niego do używania na podstawie umowy licencyjnej (sublicencji), umowy najmu, dzierżawy lub umowy określonej w art. 17a pkt 1 zwane wartościami niematerialnymi i prawnymi.

– 2. Amortyzacji podlegają również, z zastrzeżeniem art. 16c, niezależnie od przewidywanego okresu używania:

– 1) (skreślono)

– 2) wartość firmy, jeżeli wartość ta powstała w wyniku nabycia przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części w drodze:

– a) kupna,

– b) przyjęcia do odpłatnego korzystania, a odpisów amortyzacyjnych, zgodnie z przepisami rozdziału 4a, dokonuje korzystający,

– c) wniesienia do spółki na podstawie przepisów o komercjalizacji i prywatyzacji,

– 3) koszty prac rozwojowych zakończonych wynikiem pozytywnym, który może być wykorzystany na potrzeby działalności gospodarczej podatnika, jeżeli:

– a) produkt lub technologia wytwarzania są ściśle ustalone, a dotyczące ich koszty prac rozwojowych wiarygodnie określone, oraz

– b) techniczna przydatność produktu lub technologii została przez podatnika odpowiednio udokumentowana i na tej podstawie podatnik podjął decyzję o wytwarzaniu tych produktów lub stosowaniu technologii, oraz

– c) z dokumentacji dotyczącej prac rozwojowych wynika, że koszty prac rozwojowych zostaną pokryte spodziewanymi przychodami ze sprzedaży tych produktów lub zastosowania technologii,

– 4) składniki majątku, wymienione w ust. 1, niestanowiące własności lub współwłasności podatnika, wykorzystywane przez niego na potrzeby związane z prowadzoną działalnością na podstawie umowy określonej w art. 17a pkt 1, zawartej z właścicielem lub współwłaścicielami albo uprawnionymi do korzystania z tych wartości – jeżeli zgodnie z przepisami rozdziału 4a odpisów amortyzacyjnych dokonuje korzystający, zwane także wartościami niematerialnymi i prawnymi. bilansowym i podatkowym 1-2

Definicja wartości niematerialnych i prawnych w ujęciu bilansowym i podatkowym

Pod pojęciem wartości niematerialnych i prawnych ustawa z 29.9.1994 r. o rachunkowości (Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694 ze zm.) uznaje nabyte przez jednostkę, zaliczane do aktywów trwałych, prawa majątkowe nadające się do gospodarczego wykorzystania, o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, przeznaczone do używania na potrzeby jednostki, a w szczególności:

– a) autorskie prawa majątkowe, prawa pokrewne, licencje, koncesje,

– b) prawa do wynalazków, patentów, znaków towarowych, wzorów użytkowych oraz zdobniczych,

– c) know-how.

W przypadku wartości niematerialnych i prawnych oddanych do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub innej umowy o podobnym charakterze, wartości niematerialne i prawne zalicza się do aktywów trwałych jednej ze stron umowy, zgodnie z warunkami określonymi w ust. 4. Do wartości niematerialnych i prawnych zalicza się również nabytą wartość firmy oraz koszty zakończonych prac rozwojowych (art. 3 pkt 14 RachU). Do kategorii tej nie są natomiast zaliczane wartości niematerialne i prawne, które służą prowadzonej działalności, ale zostały nabyte jako inwestycje, tj. w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych wynikających z przyrostu wartości tych aktywów lub uzyskania z nich pożytków (art. 3 pkt 17 RachU).

Przepisy podatkowe. Definicja pojęcia wartości niematerialnych 2 i prawnych zawarta w art. 16b PDOPrU nie jest tożsama z przytoczoną powyżej definicją zawartą w ustawie o rachunkowości. Dla celów podatkowych przyjęto węższy zakres. Nie podlegają bowiem odpisom amortyzacyjnym wartości niematerialne i prawne wymienione w art. 16c PDOPrU, tj.:

– prawo wieczystego użytkowania gruntów,

– wartość firmy, jeżeli wartość ta powstała w inny sposób niż określony w art. 16b ust. 2 pkt 2 PDOPrU.

Szerzej do wartości niematerialnych i prawnych niepodlegających amortyzacji odniesiono się w komentarzu do art. 16c. W tym miejscu należy przytoczyć zdanie MF wyrażone w piśmie z 17.7.2000 r. (PB3-569/GM-722-110/2000, S.Podat. 2001/8/42), zgodnie z którym:

„Przepisy art. 16a i I6b ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 1993 r. Nr 106, poz. 482 z póin. zm.) zawierają zamknięty katalog środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, od których odpisy amortyzacyjne stanowią koszty uzyskania przychodów. Natomiast art. 16c wymienia składniki majątku, które nie podlegają amortyzacji. Należy zauważyć, że wymienione w art. 16c ustawy środki trwałe i wartości niematerialne i prawne są na mocy tego przepisu -jako szczególnego do postanowień art. 16a i 16b- wyłączone z amortyzacji. Wyłączeniem tym są objęte m.in. grunty i prawo użytkowania wieczystego gruntów.

Zatem wartości niematerialne i prawne, jeżeli nie są wymienione w art. 16b nie mogą podlegać amortyzacji. Nie można w takim przypadku stosować wykładni rozszerzającej i twierdzić, że skoro dane prawo nie jest wymienione w katalogu pozytywnym, a jednocześnie nie występuje wśród rzeczy i praw wyłączonych, to podlega amortyzacji. Ustawodawca jasno określił, od których ograniczonych praw rzeczowych można dokonywać odpisów amortyzacyjnych, a nie ma wśród nich prawa użytkowania ”.

Wartości niematerialne i prawne o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok. Jak wynika z art. 16b ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych do wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji możemy zaliczyć:

– 1) spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego,

– 2) spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego,

– 3) prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej,

– 4) autorskie lub pokrewne prawa majątkowe,

– 5) licencje,

– 6) prawa do: wynalazków, patentów, znaków towarowych, wzorów użytkowych, wzorów zdobniczych,

– 7) wartość stanowiącą równowartość uzyskanych informacji związanych z wiedzą w dziedzinie przemysłowej, handlowej, naukowej lub organizacyjnej (know-how).