Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu jest ograniczonym prawem rzeczowym. Prawo to obciąża nieruchomość cudzą (należącą do spółdzielni jako osoby prawnej), zaś z ekonomicznego punktu widzenia powoduje, że dana nieruchomość należy do członków spółdzielni. W związku z tym spółdzielnia, wykonując swoje prawo własności, nie działa – tak jak inni właściciele – w interesie swoim, lecz w interesie osób, którym przysługują w stosunku do jej nieruchomości ograniczone prawa rzeczowe.

Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego stanowi jedną z prawnych form korzystania z lokali mieszkalnych. Prawo to powstaje z chwilą przydziału lokalu. Na jego treść składają się dwa podstawowe uprawnienia:

– prawo do korzystania z przydzielonego członkowi lokalu – członek spółdzielni może korzystać ze swego lokalu zgodnie z jego przeznaczeniem, jednakże w taki sposób, by nie było to uciążliwe dla współmieszkańców. Lokal może być użytkowany przez członka spółdzielni lub przez osoby pozostające z nim we wspólnym gospodarstwie domowym. Możliwy jest wynajem mieszkania lub oddanie go bezpłatnie w używanie osobie trzeciej jednak wymaga to zgody spółdzielni:

– prawo do rozporządzania swoim prawem – przede wszystkim obejmuje ono prawo przeniesienia spółdzielczego prawa do lokalu na inną osobę. Do przeniesienia tego prawa wymagana jest forma aktu notarialnego. Ze względu na swe przeznaczenie, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego przypada z reguły osobom fizycznym. Nowela prawa spółdzielczego z lipca 1994 r. zniosła obowiązujący poprzednio zakaz przydzielania lokali mieszkalnych osobom prawnym, z tym że dopuszczalność takiego przydzielenia powinien bliżej określać statut spółdzielni.

NSA w wyroku z 25.11.1998 r. (I SA/Gd 787/97, LEX 37643) odnosząc się do problemu spółdzielczego prawa do lokalu, orzekł, iż: „Za wartości niematerialne i prawne uznaje się nabyte przez podatnika prawa majątkowe nadające się do gospodarczego wykorzystania, m.in. spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu. Od spółdzielni mieszkaniowej skarżąca mogła nabyć jedynie ograniczone prawo rzeczowe: spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, a nie lokal na własność. Lokal jest nadal własnością spółdzielni, gdyż znajduje się on w zasobach środków trwałych spółdzielni”.