Termin „uprawdopodobnienie” znany jest zarówno polskiemu prawu publicznemu, jak i prywatnemu. Nie budzi wątpliwości fakt, iż nie jest on tożsamy z pojęciem „dowodu”. Różnica polega na tym, że uprawdopodobnienie jest środkiem niedającym pewności, a jedynie wskazującym prawdopodobieństwo wystąpienia określonego zdarzenia.

W przypadku odpisów aktualizujących wartość należności, uprawdopodobnienie nieściągalności tych należności zachodzi, w szczególności jeżeli (art. 16 ust. 2a pkt 1 PDOPrU):

– 1) dłużnik zmarł, został wykreślony z ewidencji działalności gospodarczej, postawiony w stan likwidacji lub została ogłoszona jego upadłość, albo

– 2) na wniosek dłużnika wszczęte zostało postępowanie ugodowe w rozumieniu przepisów o restrukturyzacji finansowej przedsiębiorstw i banków albo postępowanie układowe w rozumieniu przepisów o postępowaniu układowym, albo

– 3) wierzytelność została potwierdzona prawomocnym orzeczeniem sądu i skierowana na drogę postępowania egzekucyjnego, albo

– 4) wierzytelność jest kwestionowana przez dłużnika na drodze powództwa sądowego.

Możliwe jest dokonanie odpisu aktualizującego wartość nieściągalnej należności, który to odpis stanowić będzie koszt podatkowy, także wtedy gdy podatnik posiada jedynie dostatecznie przekonujące materiały o stanie majątkowym dłużnika. Przy czym nie mają zastosowania w tej sytuacji ograniczenia prawne dotyczące np. formy czy źródła dowodu. Powyżej wymieniony katalog środków służących uprawdopodobnieniu nieściągalności wierzytelności nie jest katalogiem zamkniętym.

Niesłuszne jest więc, zdarzające się w praktyce, żądanie organów skarbowych uprawdopodobnienia nieściągalności wierzytelności poprzez dostarczenie postanowienia wydanego przez uprawniony do tego organ (komornika, sąd). Taki dokument jest bowiem środkiem dowodowym, a przepisy art. 16 ust. 1 pkt 26a PDOPrU nie wymagają tego od podatnika. Stanowisko takie zajął także NSA w wyroku z 24.5.1995 r. (III SA 1199/94, LEX 26920), stwierdzając, że:

„żaden przepis ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie wymaga, aby należność miała być potwierdzona prawomocnym orzeczeniem sądu. Wystarczające jest, że podatnik wykaże istnienie należności innymi wiarygodnymi dowodami . Skarżąca przedstawiła kserokopię umowy oraz faktury dostawy to wam. Brak więc podstaw do kwestionowania istnienia należności wynikającej z tych dostaw”.