Określenie wartości początkowej środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej ma kluczowe znaczenie dla prawidłowego wyliczenia wy- sokości odpisów amortyzacyjnych stanowiących koszty uzyskania przychodu, gdyż stanowi podstawę obliczania tych odpisów.

Składnik majątku stanowiący współwłasność podatnika. Na wstępie należy zwrócić uwagę na fakt, że w przypadku gdy składnik majątku stanowi współwłasność podatnika, wartość początkowa tego składnika ustalana jest i wprowadzana do ewidencji środków trwałych w takiej proporcji, w jakiej podatnik posiada udział we własności. W przypadku, gdy brak jest określenia tej proporcji przyjmuje się, że udziały poszczególnych współwłaścicieli są równe.

Możliwość zmiany wartości początkowej. Ustalona przez podatnika wartość początkowa środka trwałego albo wartości niematerialnej i prawnej może ulec zmianie. Taki przypadek wystąpi gdy:

– podatnik poniesie wydatki na ulepszenie środka trwałego,

– podatnik dokona aktualizacji wyceny środków trwałych, na warunkach, które określi MF na mocy delegacji ustawowej wyrażonej w art. 15 ust. 5 PDOPrU,

– w razie trwałego odłączenia od danego środka trwałego części składowej lub peryferyjnej.

Do końca 2002 r. możliwe było również wynikające wprost z przepisów dokonanie korekty wartości początkowej w sytuacji, gdy określona przez podatnika wartość początkowa była nieprawidłowa. Od 1.1.2003 r. możliwość ta wynika jedynie z zasad ogólnych.

W przypadku dokonania ulepszenia środka trwałego, wartość początkowa ulegnie zwiększeniu o poniesione wydatki związane z tym ulepszeniem, o ile suma wydatków poniesionych na przebudowę, rekonstrukcję, adaptację lub modernizację przekracza w danym roku podatkowym 3500 zł i wydatki te powodują wzrost wartości użytkowej w stosunku do wartości z dnia przyjęcia środków trwałych. Podobnie w przypadku aktualizacji wyceny środków trwałych – ich wartość początkowa wzrośnie. Do wydatków na ulepszenie zalicza się również nabycie części składowych lub peryferyjnych, których jednostkowa cena przekracza 3500 zł oraz jeżeli ich przyłączenie powoduje wzrost wartości użytkowej środka trwałego. Natomiast przy odłączeniu od środka trwałego części składowej lub peryferyjnej, wartość początkową środka zmniejsza się o różnicę między ceną nabycia (kosztem wytworzenia) odłączonej części a przypadającą na nią, w okresie połączenia, sumą odpisów amortyzacyjnych obliczoną przy zastosowaniu metody i stawki amortyzacyjnej stosowanej przy amortyzacji tego środka trwałego.