Nabycie przez podatnika przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części może nastąpić poprzez odpłatne nabycie, a więc poprzez:

– nabycie w drodze kupna,

– przyjęcie do odpłatnego korzystania (w leasing kapitałowy),

– wniesienia w drodze wkładu niepieniężnego (aportu), lub też w sposób nieodpłatny,

– w drodze spadku lub darowizny.

Zasady ustalania wartości początkowej nabytych środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych w przypadku odpłatnego nabycia, czyli zakupu przedsiębiorstwa (lub jego zorganizowanej części), przyjęcia do odpłatnego korzystania lub wniesienia w postaci aportu określają przepisy art. lógust. 10 PDOPrU. Nabycie środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych w ramach otrzymania w postaci spadku lub darowizny całego przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części jest uregulowane odmiennie w art. 16g ust. 11 ustawy.

W razie odpłatnego nabycia przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części, łączną wartość początkową nabytych środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych stanowi:

– 1) suma ich wartości rynkowej w przypadku wystąpienia dodatniej wartości firmy,

– 2) różnica między ceną nabycia przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części, albo nominalną wartością wydanych akcji lub udziałów a wartością składników majątkowych niebędących środkami trwałymi ani wartościami niematerialnymi i prawnymi, w przypadku niewystąpienia dodatniej wartości firmy.

Sposób ustalania wartości początkowej nabytych składników majątkowych jest więc w pełni uzależniony od faktu wystąpienia lub nie „dodatniej wartości firmy”.

Nabycie przedsiębiorstwa w drodze spadku lub darowizny. Przepisy podatkowe zawierają szczególne regulacje dotyczące ustalę- 31 nia wartości początkowej przedsiębiorstwa (lub jego zorganizowanej części) w przypadku, gdy zostało ono nabyte w drodze spadku lub darowizny.

W takiej sytuacji łączna wartość początkowa jest sumą wartości rynkowej poszczególnych środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych wchodzących w skład przedsiębiorstwa. Nie może być ona jednak wyższa od różnicy pomiędzy wartością przychodów w naturze (patrz art. 12 ust. 5 PDOPrU) uwzględnionych w podstawie opodatkowania podatkiem dochodowym w roku podatkowym, w którym nastąpiło nabycie przedsiębiorstwa, a wartością składników zwiększających aktywa nabywcy niebędących środkami trwałymi ani wartościami niematerialnymi i prawnymi.