Co do zasady, można powiedzieć, iż prawa autorskie przysługują twórcy. Domniemywa się, że twórcąjest osoba, której nazwisko w tym charakterze uwidoczniono na egzemplarzach utworu lub której autorstwo podano do publicznej wiadomości. Dopóki twórca nie ujawni swojego autorstwa, w wykonywaniu prawa autorskiego zastępuje go producent lub wydawca.

W przypadku utworów zbiorowych (encyklopedie, publikacje periodyczne) autorskie prawa majątkowe do całości utworu przysługują producentowi lub wydawcy (domniemywa się również, iż podmiotom tym przysługuje prawo do tytułu).

Zarówno wśród praw autorskich jak i praw pokrewnych mamy do czynienia z prawami osobistymi i majątkowymi. Jak wynika z art. 16b ust. 1 pkt 4 PDOPrU tylko prawa majątkowe dają podstawę do dokonywania odpisów amortyzacyjnych.

Prawa osobiste mają głównie charakter prestiżowy, rezerwując dla twórcy prawo identyfikacji z utworem oraz wpływania na jego kształt i konstrukcję. Prawa te odnoszą się wyłącznie do osób fizycznych.

Prawa majątkowe cechują się możliwością obrotu nimi, a więc ich zbywania. Poza tym mogą być wyceniane dla celów bilansowych i podatkowych. Wśród autorskich oraz pokrewnych praw majątkowych możemy wyróżnić: prawo do korzystania z utworu oraz prawo do rozporządzania nim.

Prawo do rozporządzania utworem jest prawem nadrzędnym w stosunku do korzystania z niego. Oznacza to, iż rozporządzając definitywnie utworem, a więc np. przenosząc prawa majątkowe do niego na rzecz nabywcy, podmiot uprawniony pozbywa się nie tylko prawa dalszego nim rozporządzania, ale także możliwości bieżącej eksploatacji danego dzieła (możliwości korzystania z niego). W takiej sytuacji, chcąc skorzystać z przysługującego mu wcześniej utworu, będzie on musiał uzyskać na to zgodę od nabywcy praw majątkowych.

Prawo do korzystania z utworu oznacza zaś, iż podmiot uprawniony (np. twórca) może swój utwór w dowolny sposób wykorzystać również w celu osiągnięcia z tego tytułu wymiernych zysków. Nabycie praw autorskich przez osobę prawną może nastąpić poprzez zawarcie umowy w formie:

– przeniesienia na nabywcę przez twórcę autorskich praw majątkowych. W takim przypadku możliwe jest również nabycie prawa do części utworu, niebędącej samoistnym produktem lecz stanowiącej element większej całości. Zostało to podniesione w piśmie MF z 23.10.1995 r. (PO H/6916/95/328, Biul.Skarb. 1996/3/19). W takim przypadku wartość początkowa ustalona zostanie zgodnie z ceną nabycia części składowej utworu. Od tej wartości dokonywane też będą odpisy amortyzacyjne:

– udostępnienia utworu do korzystania w formie umowy licencyjnej, co zostało szerzej omówione w punkcie 5.