Stwierdzenie (udowodnienie) przez organ podatkowy faktycznych okoliczności wskazujących na działania podjęte w celu ominięcia przepisów prawa podatkowego daje organom podatkowym możliwość zweryfikowania dochodu (i podatku) zadeklarowanego przez podatnika. Za udowodnioną próbę obejścia prawa można było uznać:

– ujawnienie dodatkowej umowy, zawartej niezależnie od umowy leasingu operacyjnego, przenoszącej własność przedmiotu umowy leasingowej po jej zakończeniu za cenę znacznie niższą od rynkowej,

– zawarcie umowy tzw. leasingu norweskiego, gdy strony uzgodnią zapłacenie przykładowo 90% rat leasingowych w pierwszym miesiącu, a leasingodawca zaliczy te opłaty do kosztów uzyskania przychodów.

Istnieją wyroki NSA potwierdzające stanowisko administracji podatkowej w kwestii uznania, że dla celów podatkowych umowa leasingu operacyjnego może wywołać takie same skutki, jak umowy leasingu finansowego.

Co do możliwości przekwalifikowania umowy leasingu wypowiedział się NSA: „Strony mogą kształtować treść umów cywilnoprawnych (w tym umowy leasingu) z wykorzystaniem zasady swobody umów, wszakże bez celu ukrycia rzeczywistej czynności prawnej. Dyspozytywny charakter umów cywilnoprawnych nie może być jednak przez strony wykorzystywany do uchylania się od obowiązku podatkowego albo zmniejszenia zobowiązania podatkowego. Organy podatkowe nie mają obowiązku respektowania tych postanowień umów cywilnoprawnych, które zmierzają do obejścia bezwzględnie obowiązujących przepisów prawa podatkowego” – wyrok NSA z 22.5.1997 r. (I SA/Po 1052/96, LEX 29354).

Skutki przekwalifikowania umowy leasingu operacyjnego na finansowy cz. II

Wyrok NSA z 17.2.1998 r. (SA/Rz 1678/96, LEX 32739) zawiera pewne wskazówki dla urzędów skarbowych, jak oceniać pod kątem podatkowym umowy leasingowe. Dopuszczalne jest badanie i ocena przez organy podatkowe charakteru umowy i rzeczywistego zamiaru stron – czy celem umowy jest leasing operacyjny czy finansowy, i czy zawarcie tej umowy w istocie nie było obejściem prawa podatkowego. Badanie to powinno odpowiadać na pytania, czy:

– 1) faktycznie miała miejsce umowa tego typu, czy też pod nią ukryta jest umowa innego rodzaju,

– 2) czy wysokość czynszu płaconego przez leasingobiorcę była ekonomicznie uzasadniona,

– 3) jakie były losy rzeczy oddanej uprzednio w leasing operacyjny, a w razie sprzedaży, zastawu, czy cena ustalona w umowie nie odbiegała od ceny zawartej w umowie leasingu.

„Umowa leasingu, której skutkiem końcowym jest przeniesienie przez leasingo- dawcę własności rzeczy na leasingobiorcę po uiszczeniu opłat w ratach, odpowiadających cenie sprzedaży rzeczy, w okresie krótszym niż występuje jej ekonomiczne zużycie, ma charakter leasingu kapitałowego (finansowego)” – wyrok SN z 4.2.1994 r. (III ARN 84/93, OSNC 1994/10/196).

Przekwalifikowanie umowy leasingu operacyjnego na umowę leasingu finansowego powoduje wyłączenie z kosztów uzyskania przychodów leasingobiorcy kwoty rat leasingowych w części stanowiącej spłatę wartości przedmiotu umowy. Dodać należy, że korekta u leasingodawcy nie nastąpi automatycznie. Zdaniem NSA w Krakowie (wyrok NSA z 4.5.1994 r., SA/Kr 2948/93, POP 1996/4/136) zastosowanie korekty (zwiększenia) podatku tylko u jednej ze stron umowy nie jest uzależnione od tego, „(…) czy w ogólnym rozrachunku nastąpi niedobór podatku, dlatego bez znaczenia dla sprawy jest to, czy i ile podatku zapłaciły obie strony transakcji.”