Wartość firmy jest kategorią ekonomiczną, która może pojawić się w przypadku nabycia przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części. Wartość początkowa firmy powstaje jeżeli wystąpi dodatnia różnica 32 między ceną nabycia przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części, (albo nominalną wartością wydanych akcji lub udziałów w zamian za aport) a wartością rynkową składników majątkowych wchodzących w skład kupionego, przejętego do odpłatnego korzystania albo wniesienia do spółki przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części.

Na wartość firmy wpływają zatem dwa czynniki (dwie zmienne): cena nabycia (wartość nominalna akcji »udziałów«) oraz wartość rynkowa składników majątkowych. Zgodnie z art. 4a PDOPrU, wprowadzonym w życie z dniem 1.1.2003 r., za składniki majątkowe uważa się aktywa w rozumieniu RachU pomniejszone o przejęte długi funkcjonalnie związane z prowadzoną działalnością gospodarczą zbywcy, o ile długi te nie zostały uwzględnione w cenie nabycia określonej w art. 16g ust. 3 PDOPrU. Wprowadzenie tej definicji spowodowało rozstrzygnięcie wątpliwości (patrz: dalsza część komentarza), jakie dotychczas istniały w przedmiocie uwzględniania długów nabywanego lub przyjmowanego do odpłatnego korzystania przedsiębiorstwa lub zorganizowanej jego części przy obliczaniu wartości firmy. Co więcej, z punktu widzenia wykładni historycznej, definicja ta potwierdza niejako prawidłowość dwóch, dotąd wykluczających się, nurtów obecnych w literaturze przedmiotu w powyższym aspekcie. Ustawodawca wprowadzając definicję składników majątkowych nie tyle jednoznacznie stwierdził, że wartość firmy powinna być kalkulowana z uwzględnieniem przedmiotowych długów, co wskazał na dwa alternatywne sposoby ujęcia takich długów w algorytmie obliczania wartości firmy. I tak podatnik (nabywca, przyjmujący do korzystania), dokonując obliczenia wartości firmy może:

– zaliczyć, zgodnie z art. 16g ust. 3 PDOPrU, równowartość długów do ceny nabycia, albo

– pomniej szyć wartość składników maj ątkowych o równowartość długów.

W pierwszym przypadku, do kwoty równej kwocie należnej zbywcy należy dodać wartość przejętych długów, traktowanych jako element kosztów związanych z zakupem, aby cena nabycia rzeczywiście uwzględniała przejęte długi. Alternatywne rozwiązanie polega na uwzględnieniu przejmowanych długów jako elementu składników majątkowych (zgodnie z brzmieniem art. 4a pkt 1).

Definicja składników majątkowych pozwala na pomniejszenie składników majątkowych o przejęte długi, funkcjonalnie związane z działalnością gospodarczą zbywcy. Wartość długów pomniejszających składniki majątkowe powinna zatem być ustalana w wysokości tych długów nabywanego przedsiębiorstwa, które powstały w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej zbywcy.

W przypadku wystąpienia dodatniej wartości firmy łączną wartość początkową nabytych środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych stanowi suma ich wartości rynkowej. Zgodnie z art. 16b ust. 2 pkt 2 PDOPrU, wartość firmy podlega amortyzacji jedynie w przypadku, gdy wartość ta powstała w wyniku nabycia przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części w drodze:

– a) kupna.

– b) przyjęcia do odpłatnego korzystania, gdy składniki majątku są zaliczane do majątku używającego (leasing finansowy przedsiębiorstwa),

– c) wniesienia do spółki na podstawie przepisów o komercjalizacji i prywatyzacji.